Feride Turan tarafından yazıldı.

Kategori: Tarih Gezgini

Sürgünde muhalefet eden bir gazetenin adının “Hürriyet” olması çok manidar… Ama gazete içeriğini hazırlayanlardan biri “Vatan ve Hürriyet Şairi” diye anılıyorsa bu, hem manidar hem de manalıdır. Zira kimseye durduk yere “vatan ve hürriyet şairi” denmez. Velev ki kendi döneminde bir şekilde birileri dedi, sonrasında unutulup giderdi. Sadece bedel ödeyenlere yapışır böyle bir unvan. Gerek İstanbul’da gerek sürgünde aklını, vicdanını, irfanını hürce konuşturmuştur Namık Kemal.  Fikirlerine katılsın yahut katılmasın herkes bilir ki o; cesur ve özgür bir ruha sahiptir. Üslubuyla, duruşuyla, fikirleriyle; milletimize yön vermiş birçok önemli ismin ilham kaynağıdır. Başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün olmak üzere…

Feride Turan tarafından yazıldı.

Kategori: Tarih Gezgini

Kakaonun lezzet yolculuğu 1828’de Van Houten tarafından kakao presinin icat edilmesiyle başlar. Öncesinde acı ve şifalı bir ilaç olarak kullanılan kakao; aynı yüzyıl çikolata yapma makinesinin icadıyla artık vazgeçilmez tat hâline gelir.       

Botanik adı “tanrıların yiyeceği” anlamına gelen kakao ile acaba Türk dünyası ne zaman ve nasıl tanıştı? Şimdi mutfaklarımızın vazgeçilmezi “kakao” ile tanışma serüvenimize dair küçük bir tarihî yolculuğa nereden başlamalıyız? Tabi ki “Türk dünyası” dendi mi bu coğrafyada geniş yayın ağına sahip efsane bir gazetenin sayfalarında başlanır yolculuğa. O gazete de Gaspıralı İsmail Bey’in çıkardığı “Tercüman”dan başkası değildir.

Feride Turan tarafından yazıldı.

Kategori: Tarih Gezgini

Yıl 1912… Temmuz sıcağında Eskişehir’deyiz. Elimizde -bu sefer- Nimet gazetesi var. Bir gölgeye sığınmak, okumak için sabırsızlanıyoruz. Gazetenin serlevhasına yani başlığının bulunduğu bölüme göz gezdiriyoruz önce. Başlığın hemen altında “Şimdilik haftada 3 defa neşrolunur.” yazıyor. Haftada 3 kez yayımlanan bu gazetenin sermuharriri, yani başyazarı Mehmed Burhaneddin Bey’miş. Abone şartları ile ilgili “Memâlik-i Ecnebiye için seneliği 15 franktır.”  açıklamasından gazetenin yurt dışına da posta ile gönderildiğini anlıyoruz. “İdare Yeri” adresi olarak “Eskişehir’de Taşbaşında Numara: 10” ibaresi yer alıyor. 

Feride Turan tarafından yazıldı.

Kategori: Tarih Gezgini

Güzellik ve gençlik; ilkçağlardan beri insanoğlunun özellikle kadınların tutkusudur. Derler ki güzelliğiyle meşhur Kleopatra, kozmetiğe dair kitap yazmıştır. Eşsiz güzelliğinin sırlarını anlattığı kitabıyla ilk kozmetologdur Kleopatra. İnsanlığın asıl derdi gerçekten güzellik yahut gençlik midir, yoksa ölümsüzlük isteği midir? Nitekim içeni ölümsüz yapan “âb-ı hayat” için kimler kimler “Karanlıklar Ülkesi”ne kadar gitmedi ki! Asıl mesele ne olursa olsun bu uğurda  -adına ister “terkip”, ister “iksir”, ister “formül” deyin- aslında derde deva olmayan fani çözümler üretildi zamanın seyri içinde. Biz şimdilik tarihî bir gazetenin sayfalarında yüzyıl kadar geriye gidelim. 

Gaspıralı İsmail Bey’in Kırım’da çıkardığı Tercüman gazetesinin sayfalarını çevirdiğimizde karşımıza 1907 yılında “Güzelliğin Kaynağı”nı vadeden bir krem çıkıyor: “KAZİMİ METAMORFOZA KREMİ”. Gazetedeki ilanın ilk satırında ise “Radikal Çalışma” yazıyor. “Çilleri, lekeleri, sivilceleri, kırışıkları tamamen yok etme” vaadi gerçekten de radikal bence. Hatta kremin başarısı sahtelerini de ortaya çıkarmış. Ürünün mucidi ve sahibi de gazeteye verdiği bu resimli ilanda kremin gerçeğini sahtesinden ayırt edici önlemleri anlatıyor tüketiciye: Kavanozun iç kısmında “Kazimi” imzası ve “GÜZELLİK KAYNAĞI” onayı varmış. 

Feride Turan tarafından yazıldı.

Kategori: Tarih Gezgini

Edward Norton’un başrolde olduğu Sihirbaz (The Illusionist) filminde, seyircilerine sahneden şöyle seslenir sihirbaz: “Geceye ruh konusunda konuşarak başlayabileceğimizi düşündüm. Bütün büyük dinler ruhun dayanıklılığından, ölümsüzlüğünden bahseder. Peki o zaman ölmek ne anlama gelir?” Filmin başlarında yöneltilen bu soru sanki seyirciye unutturulmak istenmiyor gibi film boyunca ölümle birkaç kez daha yüzleşiyor izleyenler. Son ana kadar nefes kesen dahiyane kurgusu ve entrik unsurlarla örülü “The Illusionist”, beklenmedik bir sonla bitiyor. Sınıf farkının acımasızca sürdüğü dünyanın hâlipürmelalini anlatan filmde; bir marangozun oğlu ve bir düşes’in aşkı ele alınıyor. Sevdiğini geri almak için 15 yıl sonra Viyana’ya, doğduğu topraklara, “Sihirbaz Eisenheim” namıyla geri dönen âşık; bir illüzyonla sevdiği kadını öldürülmüş gibi göstermek zorundadır bu yüzden. Böyle bir dünya düzeninde oyununu zekice kurmak ve hünerle sergilemek mecburiyetindedir. Statükocu dünyanın nazarında bir düşes ile bir marangozun ancak ölünce kavuşabileceğini bilir çünkü. 

Feride Turan tarafından yazıldı.

Kategori: Tarih Gezgini

1909 Eylül ayı… Odessa şehri… Sıcak havalar terk etmedi buraları daha. Uysal yeşilin hırçın Karadeniz’le bir araya geldiği bu noktadan engin ufukları seyrediyor şehrin sakinleri. Derken Odessa şehrinin üstünde ve gayet yüksekte, bilinmeyen yönden gelmiş bir uçak beliriyor. Belirmekle kalmıyor, bir de haber oluyor Gaspıralı İsmail Bey’in Kırım’da çıkardığı Tercüman gazetesinde. 

Haber, miladi takvime göre 18 Eylül 1909’da yayımlanmış. Havada uçak görülmesinin günümüz için haber değeri olmayabilir ama demek ki o yıllarda gazete sütunlarına, hem de Tercüman gibi Türk basın tarihinde efsane bir gazetede yer alacak kadar mühim...