Özcan TÜRKMEN
Özcan TÜRKMEN
Cahit Sıtkı Tarancı(1910-1956)’nın
‘Yaş otuz beş yolun yarısı eder
Dante gibi ortasındayız ömrün
Delikanlı çağımızdaki cevher
Yalvarmak, yakarmak nafile bugün,
Gözünün yaşına bakmadan gider’
diye başlayıp devam eden şirini, en az şiirin belli bir bölümünü, hemen hepimiz biliriz. Benim yaş grubundakiler, yaşı altmışı geçmiş olanlar, en çok
Read more İÇİMİZDEKİ ÇOCUK SUSTU MU?
Kıskanmak, “Başkasında olan bir nimeti çekememe, kendisine faydası olmadığı halde kıskançlık sebebiyle karşısındakinin sahip olduğu nimetten mahrum kalmasını isteme, çekememe.” demek.
‘Kıskançlığın bir üstü(!)’ de haset….
Haset, Arapça ‘Başkasında olan bir nimeti çekememe, kendin faydası olmadığı halde kıskançlık sebebiyle karşısındakinin sahip olduğu nimetten mahrum kalmasını isteme, çekememe’dir.
Dilimizde kıskanmak, çekememek anlamında ‘haset etmek/eylemek’, çok kıskanmak anlamında ‘hasedinden çatlamak/patlamak’ deyimleri sıkça kullanılmaktadır.
Kıskanca ‘haset/hasetçi’ deriz. ‘Haset olma durumu, kıskanç davranma’ durumunu da ‘hasetlik’ kavramıyla açıklarız. Hemen her anlatımımızda olduğu gibi bunda/bunlarda da anlatım kusuru yaptığımız vakidir. (‘hasetliğine doymak/hasetçiliğine doymak’ ifadeleri, çoğu kere karıştırılır. ‘kıskanç’ ve ‘haset’ kavramları da neredeyse birbiri yerine kullanılır olmuştur.
‘Güvenme dostuna saman doldurur postuna,’, ‘Güvenme varlığa düşersin darlığa’ sözlerini günlük hayatta sık duymuşsunuzdur. Bu mevzudan bahisle güven ve güvenilir olmak konusunu açalım biraz hele:
Elinden ve dilinden herkesin emin olduğu insanlarla bir arada yaşayabilmek hepimizin ortak arzusu değil mi? Yalan ve hile başta olmak üzere güven duygusunu nelerin yok ettiğini hepimiz biliyoruz değil mi?
Doğruluk, toplumda kişilerin birbirine güven duygusunu sağlayan güzel bir haslet elbette.
Muhatabımıza güven verirken kendimizin de karşı taraftan sadakat ve güven beklediğimiz aşikâr elbette. Beklentilerin sonuç vermediği zaman(lar)da da büyük hayal kırıklıkları, pişmanlık ve üzüntüler baş gösterir kesinlikle.
Read more GÜVENİLİR OLMAK
Hani bunalırsınız ya bazen. Düğüm düğümdür özünüz, boğum boğumdur diliniz, ardı arkası vardır sözün ama yoktur mecaliniz…
İşte öyle bir şey…
Erol Evgin şarkısı yetişir imdadınıza hemen:
“Hani yıldızlar yanıp sönerken
Hani bir yıldız kayar da insan
Hani bir telaş duyar ya birden
İşte öyle bir şey”
Neyse, işte öyle bir şey…
Ağırdır sözler, acıdır yüzler, gergindir ortam. Tam da sırasıdır. Bir çırpıda hemen her şey söylenecektir ama hele dursun. Abdurrahim Karakoç selamlar işte sizi o zaman:
Read more NEYSE
Hikmet Münir Ebcioğlu(1927-1989)’nın sözleri, Teoman Alpay(1932-2005)’ın bestesi hüzzam makamındaki “Kıskanırım” şarkısını bilirsiniz:
“Saçın yüzüne değse tenini kıskanırım.
Birine söz söylesen dilini kıskanırım
…
Deli ediyor beni gezinir her yerini
Okşadıkça tenini elini kıskanırım”
Bu devirde böyle hoş, böyle samimi, böyle gurur ve gösterişten uzak kıskançlıklar var mı bilemem.
Sivaslı Ali İzzet Özkan(1902-1981)’ın
“Beşikte yatan kuzundan
Hem oğlundan hem kızından
Ben seni senin gözünden
Sakınırım kıskanırım” türküsündeki kıskanma, sadece türkülerde mi kaldı onu da bilemem.
Read more KISKANÇLIK
“İnsanlar vardır ki dünyaları, böyle, hep kelimelerle örülmüştür. Onlar, kelimelerle duyar, kelimelerle düşünür; kelimeleri birer mücevher dizisi gibi, her kıymetin üstünde hissederler.
Ben de onlardan biriyim.
Çünkü kelimeler, birtakım boş sözler değildir. Şunun, bunun uydurmasıyla piyasaya sürülen sahte boncuklar da değildir.
Kelimeler asırların ve asırlarca o kelimeleri konuşan, onlarla duyan, düşünenlerin; onlarla seven ve sevilenlerin yaratıp güzelleştirdiği, beğenip Türkçeleştirdiği, canlı, ruhlu ve mûsıkîli varlıklardır.”
Nihad Sami Banarlı, Türkçenin Sırları adlı eserinin (Kubbealtı Yayınları, 3. Baskı, 1977) altmış dördüncü sayfasında böyle diyor.
İşte bu canlı, ruhlu ve mûsıkîli varlıklardan biri, benim için, eyvallah…
Kalp ve gönülle irtibatı olmayan sözler, bize yaban bize yabancı olan kelimeler bir yana ‘eyvallah’ bir yana…
Read more EYVALLAH
Tercanlı İsmail Daimî(1932-1983)’nin
“Ne ağlarsın benim zülfü siyahım
Bu da gelir bu da geçer ağlama
Göklere erişti feryadı ahım
Bu da gelir bu da geçer ağlama” diye başlayıp
“Daimi’yem her can ermez bu sırra
Eyüp sabır ile gitti Mısır’a
Koyun oldum ağladım ardı sıra
Bu da gelir bu da geçer ağlama” ifadeleriyle biten türküsünü değişik sanatçılardan belli dönemlerde çoğumuz dinliyoruz.
Bunaldığımızda kendimiz de mırıldanıveriyoruz şöyle bir. Başımızdaki/ruhumuzdaki sıkıntının geçtiğine/geçeceğine inanıveriyoruz hemen.
Read more NELER GEÇMEDİ Kİ?
Nihad Sami Banarlı ‘Kelimeler, şunun bunun uydurmasıyla oluşmuş boş sözler değil içlerine uçsuz bucaksız zaman sanatkârlarının doldurduğu zenginlik ve renkli mana şaraplarıyla tesirli değerler ve asırların biriktirdiği aziz ve tılsımlı mücevherlerdir.’ diyerek kelimenin millet hayatındaki yerini, kültür zenginliğimizi işaret ediyordu.
İşaretini kim, ne kadar anladı; kim neye ne kadar daha işaret etti tam bilemiyorum ama Cemil Meriç’in ‘Türk'ün kılıcı ülkeler fethederken Türk'ün zekâsı da kelimeler fethediyordu. Ülkeler ne kadar bizimse kelimeler de o kadar bizimdir.’ ifadesini hiç unutamıyorum.
Zamanı ve sözleri dikkatsizce kullanmanın zararını, ikisinin değeri alınamayacağını da hiç aklımdan çıkarmıyorum.
Yerinde ve zamanında yerinde seçilen doğru kelimelerden oluşan isteğimizin geri çevrilmeyeceğine epey şahit olduğumdan olsa gerek ‘Kapalı kapı yok, yanlış anahtar vardır.’ ifadesini de çok önemsiyorum.
Güven ‘Bir şeye inanmaktan, dayanmaktan, bel bağlamaktan gelen rahat ettirici duygu, inan, güvenç’, ‘Tehlike bulunmama durumu, güvenlik, emniyet, asayiş…’ anlamlarıyla dilimizde kullanılıyor.
Atatürk’ün özellikle belirttiği üzere ‘Karşılıklı güven ve esenlik, bütün dünyanın dilemesi gereken bir mutluluğun temelidir.’
Güven, bir başka insanın dürüstlüğünden emin olmak demektir.
Güven, işbirliğindeki tarafların umduğu ve paylaştığı bir erdemdir, sosyal münasebetlerin devamını sağlayan gir güçtür.
Güven, ilişkilerin kurulmasında ve geliştirilmesinde gerekli bir risk alma sürecidir. İlişkilerinde her zaman anahtardır. İlişkiler eninde sonunda güvene dayalıdır. Taraflar, söylediğiniz ve yaptıklarıyla güvenilir olmayı sürdürürler. Güvenin temeline zarar verebilecek şey(ler), tarafları çabucak yaralar. Toplum, güven üzerine kurulmuştur.
ABD’li Psikolog Abraham Maslow(1908-1970)'un İhtiyaçlar Hiyerarşisi(fizyolojik ihtiyacı, güven ihtiyacı, sosyal ihtiyaçlar, saygı ihtiyacı, kendini gerçekleştirebilme ihtiyacı)’nde güven, ikinci sıradadır.
Read more GÜVEN
Kelimeler kadar onları konuşan ağız önemliydi. ‘Gönüle yumuşak sözle gir!’ prensibine nerdeyse hepimiz uyardık. Ne kadar çok kelime bilirsek o kadar da çok düşünebileceğimizi çok iyi bilirdik. Gönülden gönüle kelimelerle süzülür giderdik.
Kalp ve gönülle irtibatı olmayan sözler; bize hep yabandı, yabancıydı.
Hafızadan anında silinen, belki de hiç hatırlanmayan hatırlanmayacak olan sözler de vardı belki.
Bir kelimenin beraberinde bir kültürü taşıdığını bilir, söylerdik.
Her kelimenin bir ruhu olduğunu da bilir söyler ve dinlerdik. Değerli öğretmenin Prof. Dr. sayın Sadettin Yıldız’ın “Her devrin, kendini ifade etmek için seçtiği, özel olarak görevlendirdiği kelimeler vardır. O kelimeler daha önce ve daha sonra da dilin lügatinde durur fakat sadece o devre mahsus anlamları sayesinde ‘bir devrin ruhunu’ teşhis etmemizi sağlarlar. Bu halleriyle, kelimeler, bir çeşit imge değeri de taşır.” sözünü aklımdan hiç çıkarmam. Varlık, kavram ve nesneleri değerlendirirken her kelimeyi bu çerçevede değerlendirmeye çalışırım.
Read more AYNEN